Home Map Tel

 

1902 - Regulacja Sanu poprzez wykopanie i puszczenie rzeki nowym korytem. Teren ten nazywano Zaprzekopiem (350 mórg).

1907 - Wielka powódź, z którą związany jest ustny przekaz: wody Sanu sięgały aż budynku szkoły. Rzeka poczęła rwać brzegi nowego koryta, jak gdyby zamierzała powrócić do starego, a nawet zmienić bieg i płynąć w bezpośrednim sąsiedztwie wioski. Mieszkańcy wraz z księdzem Sandałowskim wyruszyli procesją nad obsuwający się brzeg i ustawili krzyż. Po pewnym czasie wody Sanu wróciły do koryta.

1908 - Ksiądz Sandałowski wybudował plebanię, która istnieje do dzisiaj.

1909 - Wieś została zniszczona przez pożar.

1910 - W Sarzynie założona została Kasa o nazwie Spółka Oszczędności i Pożyczek. Prezesem został wybrany ks. Edward Sandałowski, po nim te funkcje przejął ks. Uberman. Powstał nowy budynek szkoły i prawdopodobnie straż ogniowa.

1912 - Kolejny pożar Sarzyny.

1913 - Parafię objął ks. Uberman z Przeworska. Rzeka San wylała trzynaście razy. Największa powódź miała miejsce 13 sierpnia. Oddany został nowy cmentarz.

1914 - Wybuch pierwszej wojny światowej. Wielu młodych mieszkańców Sarzyny brało udział w toczących się walkach w całej Europie. Przez Sarzynę przechodziły trzykrotnie wojska rosyjskie. Wieś nie doznała większych strat.

1915 - Na wiosnę wystąpiła wielka powódź. 15 maja od pocisków spaliła się część wioski. Następny pożar wybuchł 1 czerwca. W sumie w wyniku działań zbrojnych w ciągu paru tygodni spaliło się 70% wioski. W dniach 19 - 20 maja doszło do bitwy pomiędzy Austriakami a Rosjanami. W tym czasie ludność sarzyńską przesiedlono do Łętowni, Woli Zarczyckiej i Huciska. Ofiary bitwy pogrzebano na trzech prowizorycznych cmentarzach: na Zagrodzie, Fuglowcu i Trestkowej Górze. Dwa ostatnie później ekshumowano. Cmentarz na Zagrodzie przetrwał do dziś. Kobiety sarzyńskie w najstarszej części wsi o nazwie Koniec postawiły krzyż błagalny o szczęśliwy powrót z wojny ich mężów i synów.

1918 - 2 listopada mieszkańcy Sarzyny rozbroili posterunek żandarmerii oraz obsadzili budynek poczty i stacji kolejowej. Koniec I wojny światowej.

1919 - Wybuchła wojna polsko - ukraińska. Wielu młodych ludzi z Sarzyny brało w niej udział, m. in. Jan Niedbała, który walczył pod Lwowem, a potem pod Kijowem i Warszawą, Jan Bąk, który służąc w V Dywizji Lwowskiej 39 pp., przebywał pod Lwowem i u źródeł Berezyny, w lipcu 1920 r. wzięty do niewoli bolszewickiej, a następnie więziony w Ugliczu nad górną Wołgą przez 6 miesięcy. W działaniach zbrojnych brali również udział Ludwik Bąk i Andrzej Stachula. Jako ochotnicy zgłosili się do wojska Józef Chlastawa, który walczył w obronie Warszawy, oraz Mateusz Bąk. W tym też roku była łagodna zima, na Święto Trzech Króli pszczoły wyleciały z uli.

1920 - Sarzyna weszła w skład starostwa łańcuckiego w województwie lwowskim. W pobliżu Sarzyny od iskry parowozu spłonął znaczny obszar lasu.

1921 - W Sarzynie było 330 budynków, a wioska liczyła 1900 osób, w tym 68 Żydów, natomiast w Rudzie Łańcuckiej było 91 domów i 480 mieszkańców.

1930 - 1931 - Do szkoły w Sarzynie uczęszczało 270 dzieci, których uczyło sześciu nauczycieli. Natomiast w Rudzie Łańcuckiej lekcji udzielało dwoje pedagogów, a do szkoły chodziło 70 dzieci.

1931 - Sarzyna liczyła 2108 mieszkańców i było 400 budynków, zaś Ruda Łańcucka miała 569 mieszkańców i 101 budynków.

1934 - 21 lipca, po reformie administracyjnej Sarzyna i Ruda Łańcucka jako odrębne sołectwa weszły w skład zbiorczej gminy, mieszczącej się w Jelnej, w powiecie łańcuckim. W tym też roku zostało powołane do życia Koło ZMW "Wici". W parafii sarzyńskiej powstało Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży. Prezesem został Piotr Miazga. W tym też czasie za sprawą Stanisława Ruta i ks. Ubermana powołano tzw. Akcję Katolicką.

1935 - Konsekracja świątyni przeprowadzona przez ks. Biskupa Wojciecha Tomakę. W tym też roku Ignacy Paluch, jako pierwszy w Sarzynie, zakupił rower polskiej firmy na drewnianych rawkach. Dwa lata później zakupiono 7 rowerów wojskowych "Łucznik" z Radomia dla potrzeb pracowników budujących się Zakładów Chemicznych. Jeden z rowerów otrzymał Franciszek Paluch. 12 maja zmarł naczelnik państwa - Józef Piłsudski. Na jego pogrzeb z Jednostki Wojskowej w Jarosławiu został wydelegowany Franciszek Paluch (sarzyniak), który w następnych dniach pracował przy sypaniu Kopca Piłsudskiego.

1936 - W Sarzynie i w okolicznych miejscowościach miał miejsce strajk leśny, który dotyczył wywózki drewna.

1937 - W pobliżu Sarzyny rozpoczęto w ramach Centralnego Okręgu Przemysłowego budowę Zakładów Chemicznych dla potrzeb wojska.

1938 - Rozbiórka drewnianego kościoła w Sarzynie. Z uzyskanego materiału wybudowano wikarówkę. Do II wojny światowej w Sarzynie oraz Rudzie Łańcuckiej zamieszkiwało 15 rodzin żydowskich. W Sarzynie była bożnica.

1939 - Na teren Sarzyny wojska hitlerowskie wkroczyły 13 września. Po zdemontowaniu prawie gotowej aparatury chemicznej, Niemcy urządzili w zakładzie centralną sortownię zdobycznej broni i amunicji.

1940 - W Sarzynie powstała komórka NOW (Narodowa Organizacja Wojskowa) zorganizowana przez Ludwika Miazgę, który później był zastępcą dowódcy oddziału partyzanckiego, działającego w lasach za Sanem.

1941 - PSL w Sarzynie zorganizowało komórkę "Batalionów Chłopskich".

1942 - Na terenie Sarzyny i Rudy Łańcuckiej istniało tajne nauczanie prowadzone przez kierownika szkoły podstawowej w Sarzynie - Bolesława Skoczyńskiego.

1943 - 19 marca okupanci rozstrzelali pięciu mieszkańców Sarzyny: Skomrę, Franciszka Deca, Franciszka Miazgę,
Fabiana Raczyńskiego i Piotra Kusego. Przyczyną było nie przybycie do pracy w łagrze.

1944 - maj - W bitwie o Monte Cassino we Włoszech walczył sarzynianin Józef Chlastawa, który później powrócił do Sarzyny, gdzie był prześladowany przez tzw. władzę ludową (nie mógł uzyskać pracy). 25 lipca - Niemcy spalili żywcem w stodole czterech mieszkańców Sarzyny: Franciszka Federkiewicza, Wojciech Dużaka, Stanisława Bąka i Stanisława Paszka. W porze popołudniowej Sarzyna została wyzwolona. Sierpień - Na Żoliborzu w czasie Powstania Warszawskiego brał udział w walce młody sarzynianin - Stanisław Kamiński, który należał do zgrupowania "Żywiciel". Zmarł w szpitalu z powodu odniesionych ran po ataku na Akademię Wychowania Fizycznego. W tym czasie w Sarzynie NKWD i Wojsko Ludowe rozbroiło oddział "Sulimy", który maszerował na pomoc walczącym powstańcom Warszawy. 19 lipca - na zamku w Rzeszowie funkcjonariusze UB zamordowali Józefa Miazgę i Józefa Gramatykę z Sarzyny. Wyrok wykonano na podstawie oskarżenia za ukrywanie dezerterów z Armii Czerwonej.

1944 - 1945 - Administrację w zakładach objęło wojsko. Rozpoczęto rozminowywanie terenu.

1948 - Utworzono Gminną Spółdzielnię "Samopomoc Chłopska". W Sarzynie od lat rozwinięte było rzemiosło dla potrzeb wsi. W tych latach czynne były cztery kuźnie. Kowalami byli: Ignacy Paluch, Marcin Bąk, Hapel i Domirecki. Kuźnia znajdowała się też w Rudzie Łańcuckiej u pana Jandzińskiego. W Sarzynie funkcjonował także zakład szewski, prowadzony przez Franciszka Koperka. Byli również kołodzieje - Amarowicz i Czadowski. Wielu mieszkańców umiało wyplatać kosze z wikliny i półkoszyki do wozów. Zajmowali się tym m.in. Jan Józefara, Gancarz i Miazga. Istniały też warsztaty tkackie, np. u Deca i Jana Józefary. Jednak większość mieszkańców Sarzyny przędzę woziła do Huciska i Żołyni.

1949 - W Rudzie Łańcuckiej utworzono Bibliotekę Publiczną, która miała filię w Sarzynie.

1950 - Rozpoczęto budowę osiedla mieszkaniowego dla potrzeb zakładu.

1951 - Do zakładów przybył radziecki generał i zadecydował o budowie na potrzeby wojska. W tym roku powstała Orkiestra Dęta, którą założył Eugeniusz Walędziak. Przetrwała ona do 1952 roku. Utworzono też Klub Sportowy "Unia".

1952 - Rozpoczęto budowę hal produkcyjnych.

1953 - dzięki pani Dańczak zorganizowano zespół Folklorystyczny Pieśni i Tańca, którego prowadzenie po roku objął Ryszard Jawor. Zespół dawał wiele występów. Przetrwał do 1972 roku. Istniała przy nim też kapela Ludowa.

1954 - Utworzono Szkołę Zawodową dla potrzeb zakładu. Dyrektorem został Twardowski.

1955 - Powstał powiat leżajski, w skład którego weszła Sarzyna. Oddano do użytku Dom Kultury na osiedlu.

1956 - Otwarto w Sarzynie szpital mieszczący 70 pacjentów. Dyrektorem został lek. med. Pilś. Powstała Osiedlowa Rada Narodowa.

1958 - Elektryfikacja Sarzyny. W tym też roku zabroniono nauki religii w szkołach i zdjęto krzyże ze ścian.

1961 - W pomieszczeniach Zasadniczej Szkoły Chemicznej powstało Technikum Chemiczne. Pierwszym dyrektorem został Paweł Graca. Stanisław Hałaj założył chór mszalny na bazie wcześniej powstałej grupy śpiewającej; dziś chór jest prowadzony przez Franciszka Miazgę.

1964 - W Sarzynie wybudowano nową szkołę.

1965 - ks. Jan Warchał zorganizował pośród dzieci rycerzy i rycerki do adoracji Grobu Pańskiego w czasie Świąt Wielkanocnych. Po raz pierwszy w sierpniu tego roku wyruszyła z Sarzyny pielgrzymka do Kalwarii Pacławskiej pod przewodnictwem ks. Warchała, która odtąd pielgrzymuje co roku.

1966 - Proboszczem parafii Sarzyna został ks. Jan Warchał po rezygnacji ks. Ubermana, który pasterzował w Sarzynie 52 lata. W tym roku w Nowej Sarzynie utworzono Liceum Ogólnokształcące, którego dyrektorem został Marian Kosiarski.

1967 - Na miejscu krzyża stojącego przy moście, przy którym ks. Ślęczkowski udzielał błogosławieństwa, mieszkańcy Sarzyny w majową noc wybudowali kapliczkę. Obiekt ten został zniszczony już na drugi dzień przez władze.

1969 - Przy parafii sarzyńskiej powstało Kółko Teatralne im. św. Cecylii, które prowadzi do dzisiaj ks. Warchał.

1970 - Misje Św. w kościele sarzyńskim były początkiem uroczystości nawiedzenia Obrazu Matki Bożej Częstochowskiej w symbolach Siewcy i Ewangelii. Nawiedzenie miało miejsce 21 listopada. W tym czasie obrazy Matki Bożej nawiedzały domy w parafii. 24 grudnia ks. Stanisław Turek na terenie Rudy Łańcuckiej odprawił Pasterkę w budynku, w którym przez długi okres odbywały się nabożeństwa. Był to początek nowej parafii pod wezwaniem Matki Bozej Królowej Polski. W skład parafii weszła Ruda Łańcucka, Nowa Sarzyna i Janda.

1972 - W Rudzie Łańcuckiej oddano wodociąg wiejski, natomiast w Nowej Sarzynie wybudowano szkołę podstawową.

1973 - 1 stycznia oba osiedla Nowej Sarzyny oraz Sarzyny - wsi i Rudy Łańcuckiej otrzymały prawa miejskie. Powstało wówczas liczące 3 tys. mieszkańców miasto Nowa Sarzyna. Z pozostałej części wsi Rudy Łańcuckiej oraz Sarzyny utworzono sołectwo Ruda Łańcucka, którą później włączono do miasta.

1974 - Nowa Sarzyna stała się centrum gminy o tej samej nazwie. W skład gminy weszły utworzone sołectwa Sarzyny, Rudy Łańcuckiej, Tarnogóry, Jelnej i Łukowej. W tym też roku ukończono budowę wodociągu i włączono do eksploatacji.

1975 - Zlikwidowano powiaty tworząc nowe województwa. Gmina Nowa Sarzyna pozostała w województwie rzeszowskim. Przyłączono do niej utworzone sołectwa Łętowni, Majdanu Łętowskiego i Woli Zarczyckiej, powiększając tym samym obszar gminy. W tym też roku zmarł Feliks Miazga, najstarszy mieszkaniec Sarzyny; przeżył 100 lat i 10 miesięcy.

1978 - Na terenie Rudy Łańcuckiej i Sarzyny oddano do użytku obwodnicę, dzięki czemu ruch drogowy omijał tereny zabudowane.

1979 - W Nowej Sarzynie rozpoczęto budowę kościoła wraz z zapleczem dla potrzeb rozwijającej się parafii. Budowę koordynował ks. Stanisław Turek, nadzór budowlany pełnił Edward Stępień, zaś projektantami byli Jan Zygmunt i Edward Sarzyński. 16 grudnia kościół został poświęcony przez ks. biskupa Ignacego Tokarczuka.

1980 - W Zakładach Chemicznych został zawiązany Niezależny Samorządny Związek Zawodowy "Solidarność". W tym tez roku miała miejsce powódź - wody Sanu wylały, sięgając zabudowań na Młynarzach.

1981 - W Sarzynie powrócono do tradycji, reaktywując straż grobową, tzw. Rajtków lub inaczej Turków. W grudniu przeniesiono szpital z Nowej Sarzyny do Leżajska. 13 grudnia ogłoszono stan wojenny; w Sarzynie nie było aresztowań.

1982 - W Rudzie Łańcuckiej oddano do użytku cmentarz komunalny dla potrzeb miasta.

1985 - 31 sierpnia w Zakładach Chemicznych w wyniku wybuchu zginęło czterech pracowników.

1986 - Do parafii Nowa Sarzyna przybyły siostry Nazaretanki, które zajęły się nauczaniem religii i otworzyły przedszkole. Siostra Klara założyła chór mieszany, działający przy parafii w Nowej Sarzynie.

1987 - Kościół w Nowej Sarzynie został konsekrowany przez ks. biskupa Ignacego Tokarczuka.

1990 - Odbyły się wolne wybory do rady miejskiej. Burmistrzem został pan Jan Kida. Do szkół powróciła nauka religii. W Sarzynie rozpoczęła się budowa gazociągu.

1992 - 22 marca dekretem papieskim nastąpił podział diecezji przemyskiej. Dekanat leżajski wraz z parafiami sarzyńskimi pozostał w archidiecezji przemyskiej. Rada Miasta zatwierdziła herb miasta autorstwa pani Grażyny Wadas.

1993 – Roman Kostyra wraz z kapelą „Majdaniarze” organizują pierwsze Ogólnopolskie Spotkania Skrzypków Grających Muzykę Ludową „Maj-Danówka”.

1995 – odbywają się pierwsze Międzynarodowe Spotkania Poetów „Wrzeciono” zorganizowane przez Romana Kostyrę i Zbigniewa Janusza. Przy głównej bramie Zakładów Chemicznych wybudowana została kapliczka upamiętniająca jubileusz 25-lecia powstania parafii Nowa Sarzyna.

1996 - W Nowej Sarzynie dokonano zmian nazw niektórych ulic, jedna z nich została nazwana imieniem Ludwika Miazgi, organizatora komórki Narodowej Organizacji Wojskowej na terenie gminy Nowa Sarzyna podczas II wojny światowej. Jubileusz 400-lecia wybudowania pierwszego kościoła w Sarzynie.

1997 – Firma „Enron” buduje elektrociepłownię gazową (obecnie Elektrociepłownia Nowa Sarzyna sp. z o.o.).

Dołącz do nas na Facebooku

Subskrybuj RSS

 
Copyright (c) 2008 www.nowasarzyna.eu
Urząd Miasta i Gminy w Nowej Sarzynie, 37-310 Nowa Sarzyna, ul.Mikołaja Kopernika 1
tel.: (17) 24 13 177, fax: (17) 24 13 111
umig@nowasarzyna.eu
Realizacja: Ideo
powered by: